Cerkiew w Kramarzówce istniała już na początku XVI wieku, co potwierdzają rejestry podatkowe ziemi przemyskiej z lat 1510Z. Budzyński, Sieć parafialna prawosławnej diecezji przemyskiej na przełomie XV i XVI wieku [w:] Polska - Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, Przemyśl 1990, s. 145.
i 1515Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 7 cz. 1, oprac. A. Jabłonowski, Warszawa 1902, s.133.
. O jej istnieniu informują też późniejsze źródła z 1589 r.tamże, s. 18.
i rejestr poborowy ziemi przemyskiej z 1628 rokuRejestr poborowy ziemi przemyskiej z 1628 roku, wyd. Z. Budzyński i K. Przyboś, Rzeszów 1997, s.86.
.
W wyniku bardzo małego uposażenia parafii cerkiew w XVIII wieku często wakowała nieobsadzona. Było tak między innymi w latach 1767 i 1783. W późniejszych latach sytuacja niewiele się poprawiła. Parafią zarządzali głównie tymczasowi administratorzy, którzy rezydowali w niej do czasu znalezienia lepiej uposażonego beneficjum. W wyniku tego parafia w Kramarzówce często znajdowała się pod tymczasową kuratelą sąsiednich proboszczów, najczęściej ze Skopowa (ze względu na bliskość), chociaż także i z Pruchnika a nawet Węgierki. Proboszcz skopowski Antoni Łużecki był aż czterokrotnie tymczasowym administratorem parafii w Kramarzówce.
Administratorzy cerkwi w Kramarzówce
Lata urzędowania | Imię i nazwisko | Pełniona funkcja |
3 VII 1737 - | Semion Mankowski (ur. ok. 1703) | Parochus (proboszcz) |
1767 | vacat | - |
1776 | Stefan Lityński | Parochus (proboszcz) |
30 X 1783 | vacat | - |
1784 | Maciej Śnietnicki | Neo ordinatus Presbyter cum licentia tamen commendarii loci |
1784 -1785 | Jan Teleśnicki | Parochus in Skopów, commendarius loci praesentis |
1784 -1786 | Aleksy Mochnacki | 1784 - clericus, 1785 - neoordinatus Presbyter, 1785 - Parochus loci |
1787 | Jan Kimakiewicz | Commendarius Kramarzowiensis, Parochus in Węgerka |
1788 - 1789 | Grzegorz Kozłowski | Parochus (proboszcz) |
1790 - XI 1805 | Jan Okołowicz | Administrator loci, commendarius Ecclesiae in Kramarzówka |
XII 1805 - 24 III 1810 | Ignacy Mironowicz (ok. 1780 - †24.031810) | Parochus (proboszcz) |
V 1810 | Jakub Miratyński | Parochus Skopowiensis, Administrator Kramarzowiensis |
V - VII 1810 | Wasyl Latoszyński | Administrator |
VIII 1810 - XI 1843 | Jan Surowiecki (ur. 1778 - †?, wyświęcony 1806 lub 1809) | Parochus (proboszcz) |
I - II 1844 | Antoni Łużecki (ur. 1807 -?), wyśw. 1835 | Parochus Skopowiensis |
II - IV 1844 | Mikołaj Bierzecki | Parochus Pruchnicensis et currens Administrator |
VI - IX 1844 | Jan Wańkowicz | Administrator |
XI 1844 - II 1847 | Antoni Łużecki | Parochus Skopowiensis |
IV 1847 - III 1848 | Jan Hołodyński | Cooperator Radymnensis, Administrator loci |
VII - XII 1848 | Jan de Wandza Korosteński | Curatus localis |
I 1849 - VI 1851 | Antoni Łużecki | Parochus Skopowiensis |
VIII 1851 - III 1863 | Karol Boromeusz Rużycki (ur. 1814 - ?), wyśw. 1851 | Administrator |
IV 1863 - III 1867 | Teodor Popiel | Administrator |
IV 1867 - XII 1867 | Antoni Łużecki | Parochus Skopowiensis |
I 1868 - III 1869 | Józef Łudkiewicz | Capellanus loci |
IV 1869 - X 1872 | Cyprian Dobrzański | Administrator |
XI 1872 | Cyryl Sielecki | Administrator |
XII 1872 - II 1876 | Antoni Terlecki (ur. 1840 - ?), wyśw. 1871 | Administrator |
III 1876 - IX 1879 | Józef Kordasiewicz (ur. 1844 - ?), wyśw. 1869 | Administrator |
XI 1879 - II 1882 | Wasyl Dran | Administrator |
V 1882 - 1883 | Jan Mudrak | Administrator, 1883 Parochus Skopowiensis |
1883 - VII 1885 | Jan Kazanowicz | Administrator |
VII 1885 - III 1886 | Miron Lityński | Administrator ex currendo Skopów |
IV 1886 - VIII 1894 | Włodzimierz Hajdukiewicz (ur. 1863 - ?), wyśw. 1886 | Administrator, od co najmniej 1891 proboszcz |
IX 1894 - co najmniej III 1898 | Jan Demianczuk (ur. 1865 - ?), wyśw. 1891 | Administrator, od III 1895 Parochus (proboszcz) |
1902 | Anatol Chylak | Administrator |
1904 | Michał Demco | Parochus (proboszcz) |
Częste zmiany na probostwie i skromne uposażenie negatywnie odbijały się na stanie cerkwi i budynków plebańskich, a także na duchowym życiu parafian, którzy niejednokrotnie musieli prosić o posługę księży rzymskokatolickich z Pruchnika. Sytuacja poprawiała się kiedy parafia miała swojego proboszcza, który sumienniej niż doraźni administratorzy wykonywał swoje obowiązki. Wydaje się, że stosunki pomiędzy księżmi rzymskokatolickimi z Pruchnika a proboszczami (czy też administratorami) unickimi z Kramarzówki układały się wyjątkowo dobrze. Świadczą o tym między innymi wzajemne posługi religijne. Wielka liczba chrztów udzielanych rzymskim katolikom przez unickiego administratora parafii miała miejsce za pozwoleniem rzymskokatolickiego proboszcza pruchnickiego (de licentia proprii parochii).
Cerkiew w Kramarzówce, widok od strony wschodniej (2011 r.)
Zachowaną do dziś murowaną cerkiew ufundował w roku 1790 własnym kosztem Ignacy Smulski, ówczesny właściciel Kramarzówki. Tymczasowi administratorzy nie dbali o cerkiew i budynki plebańskie, więc popadały one stopniowo w ruinę. Stan ten poprawił się dopiero w czasie urzędowania na probostwie ks. Włodzimierza Hajdukiewicza, który w 1889 roku odrestaurował cerkiew i przynależne do probostwa budynkiA. Szczurowski, Skorowidz powiatu jarosławskiego na rok 1902, Przemyśl 1902, s. 107.
.
Cerkiew w Kramarzówce, widok od strony zachodniej (2011 r.)
Metryki parafialne prowadzone były od 1774 rokutamże, s.107.
. Zachowane do dziś akta metrykalne znajdują się w Archiwum Państwowym w Przemyślu w zespołach Archiwum Biskupstwa Greckokatolickiego oraz Akta Stanu Cywilnego Parafii Greckokatolickiej w Kramarzówce i obejmują lata 1784 - 1898 (chrzty), 1784-1862,1867-1878 (małżeństwa), 1784-1862,1867-1878 (zgony).
Cerkiew w Kramarzówce, zabytkowa dzwonnica z XVIII wieku (2011 r.)
Uposażenie parafii wynosiło w 1878 roku 12 i ¼ morgów pól uprawnych i 2 morgi pastwiskSchematismus Universi Venerabilis Cleri Ruthenorum Catholicorum Dioeceseos Premisliensis, Samboriensis et Sanocensis pro Anno Domini 1879, Przemyśl 1879, s.130.
, stan ten się w późniejszym czasie powiększył i w 1892 roku wynosił już 18 morgów pól uprawnych i 5 morgów pastwiskSchematismus Universi Venerabilis Cleri Ruthenorum Catholicorum Dioeceseos Premisliensis, Samboriensis et Sanocensis pro Anno Domini 1892, Przemyśl 1892, s.145
i trwał do lat późniejszych (1904)Шематисмъ всего клира грецко-катлического епархій соєдиненыхъ Перемыской, Самворской и Саноцкои на рôкъ вôдъ рожд. Хр. 1905, Przemyśl 1904, s.315.
.
Cerkiew w Kramarzówce na Szkicach Polowych z 1852 r.
[Źródło: AP Przemyśl, Archiwum Geodezyjne Kramarzówka]
Liczba parafian obrządku greckokatolickiego
Rok | Liczba dusz | Źródło |
1767 | 264 | Regestr osób Prawowiernych R[itus] G[raeci] w Dekanacie Pruchnickim zrachowanych tudzież niewiernych Żydów w tymże Dekanacie znayduiących [d]ie Junii 17 1767 Anno spisany, ABGK, AP Przemyśl. |
1783 | 515 | Z. Budzyński, Ludność pogranicza polsko - ruskiego w drugiej połowie XVIII wieku, T.2, Przemyśl - Rzeszów 1993. |
1827 | 501 | Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini MDCCCXXVIII, Przemyśl 1828, s.10. |
1829 | 511 | Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini MDCCCXXXX, Przemyśl 1830, s.24. |
1843 | 542 | Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini MDCCCXLIV, Przemyśl 1843, s.23. |
1854 | 567 | Schematismus Universi Cleri Graeci Ritus Catholicorum Dioeceseos Premisliensis pro anno Domini 1855, Przemyśl 1855, s.38. |
1872 | 590 | Schematismus Universi Venerabilis Cleri Ruthenorum Catholicorum Dioeceseos Premisliensis, Samboriensis et Sanocensis pro Anno Domini 1873, Przemyśl 1873, s.111. |
1878 | 600 | Schematismus Universi Venerabilis Cleri Ruthenorum Catholicorum Dioeceseos Premisliensis, Samboriensis et Sanocensis pro Anno Domini 1879, Przemyśl 1879, s.130. |
1891 | 685 | Schematismus Universi Venerabilis Cleri Ruthenorum Catholicorum Dioeceseos Premisliensis, Samboriensis et Sanocensis pro Anno Domini 1892, Przemyśl 1892, s.145. |
1896 | 730 | Schematismus Universi Venerabilis Cleri Ruthenorum Catholicorum Dioeceseos Premisliensis, Samboriensis et Sanocensis pro Anno Domini 1897, Przemyśl 1897, s.126. |
1900 | 727 | Z. Podgórski, Powiat jarosławski pod względem kulturalnym i oświatowym, Kraków 1909, s.13. |
1904 | 804 | Шематисмъ всего клира грецко-катлического епархій соєдиненыхъ Перемыской, Самворской и Саноцкои на рôкъ вôдъ рожд. Хр. 1905, Przemyśl 1904, s.315. |
1921 | 289 | Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 13. Województwo lwowskie, Warszawa 1924, s.14-15. |
Pieczęć tuszowa cerkwi pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego w Kramarzówce.
W godle napieczętnym postać unosząca ponad głową krzyż o dwóch poprzeczkach, po obu stronach postaci wyrastają rośliny. W otoku napis cyrylicą "ПЕЧАТЬ ЦЕРКВИ КРАМАРОВСКОЙ" (pieczęć znana z odcisku z roku 1876)