Cerkiew pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego w Kramarzówce.


Cerkiew w Kramarzówce istniała już na początku XVI wieku, co potwierdzają rejestry podatkowe ziemi przemyskiej z lat 1510Z. Budzyński, Sieć parafialna prawosławnej diecezji przemyskiej na przełomie XV i XVI wieku [w:] Polska - Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, Przemyśl 1990, s. 145.
i 1515Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 7 cz. 1, oprac. A. Jabłonowski, Warszawa 1902, s.133.
. O jej istnieniu informują też późniejsze źródła z 1589 r.tamże, s. 18.
i rejestr poborowy ziemi przemyskiej z 1628 rokuRejestr poborowy ziemi przemyskiej z 1628 roku, wyd. Z. Budzyński i K. Przyboś, Rzeszów 1997, s.86.
.

W wyniku bardzo małego uposażenia parafii cerkiew w XVIII wieku często wakowała nieobsadzona. Było tak między innymi w latach 1767 i 1783. W późniejszych latach sytuacja niewiele się poprawiła. Parafią zarządzali głównie tymczasowi administratorzy, którzy rezydowali w niej do czasu znalezienia lepiej uposażonego beneficjum. W wyniku tego parafia w Kramarzówce często znajdowała się pod tymczasową kuratelą sąsiednich proboszczów, najczęściej ze Skopowa (ze względu na bliskość), chociaż także i z Pruchnika a nawet Węgierki. Proboszcz skopowski Antoni Łużecki był aż czterokrotnie tymczasowym administratorem parafii w Kramarzówce.

Administratorzy cerkwi w Kramarzówce

Lata urzędowania Imię i nazwisko Pełniona funkcja
3 VII 1737 - Semion Mankowski (ur. ok. 1703) Parochus (proboszcz)
1767 vacat -
1776 Stefan Lityński Parochus (proboszcz)
30 X 1783 vacat -
1784 Maciej Śnietnicki Neo ordinatus Presbyter cum licentia tamen commendarii loci
1784 -1785 Jan Teleśnicki Parochus in Skopów, commendarius loci praesentis
1784 -1786 Aleksy Mochnacki 1784 - clericus, 1785 - neoordinatus Presbyter, 1785 - Parochus loci
1787 Jan Kimakiewicz Commendarius Kramarzowiensis, Parochus in Węgerka
1788 - 1789 Grzegorz Kozłowski Parochus (proboszcz)
1790 - XI 1805 Jan Okołowicz Administrator loci, commendarius Ecclesiae in Kramarzówka
XII 1805 - 24 III 1810 Ignacy Mironowicz (ok. 1780 - †24.031810) Parochus (proboszcz)
V 1810 Jakub Miratyński Parochus Skopowiensis, Administrator Kramarzowiensis
V - VII 1810 Wasyl Latoszyński Administrator
VIII 1810 - XI 1843 Jan Surowiecki (ur. 1778 - †?, wyświęcony 1806 lub 1809) Parochus (proboszcz)
I - II 1844 Antoni Łużecki (ur. 1807 -?), wyśw. 1835 Parochus Skopowiensis
II - IV 1844 Mikołaj Bierzecki Parochus Pruchnicensis et currens Administrator
VI - IX 1844 Jan Wańkowicz Administrator
XI 1844 - II 1847 Antoni Łużecki Parochus Skopowiensis
IV 1847 - III 1848 Jan Hołodyński Cooperator Radymnensis, Administrator loci
VII - XII 1848 Jan de Wandza Korosteński Curatus localis
I 1849 - VI 1851 Antoni Łużecki Parochus Skopowiensis
VIII 1851 - III 1863 Karol Boromeusz Rużycki (ur. 1814 - ?), wyśw. 1851 Administrator
IV 1863 - III 1867 Teodor Popiel Administrator
IV 1867 - XII 1867 Antoni Łużecki Parochus Skopowiensis
I 1868 - III 1869 Józef Łudkiewicz Capellanus loci
IV 1869 - X 1872 Cyprian Dobrzański Administrator
XI 1872 Cyryl Sielecki Administrator
XII 1872 - II 1876 Antoni Terlecki (ur. 1840 - ?), wyśw. 1871 Administrator
III 1876 - IX 1879 Józef Kordasiewicz (ur. 1844 - ?), wyśw. 1869 Administrator
XI 1879 - II 1882 Wasyl Dran Administrator
V 1882 - 1883 Jan Mudrak Administrator, 1883 Parochus Skopowiensis
1883 - VII 1885 Jan Kazanowicz Administrator
VII 1885 - III 1886 Miron Lityński Administrator ex currendo Skopów
IV 1886 - VIII 1894 Włodzimierz Hajdukiewicz (ur. 1863 - ?), wyśw. 1886 Administrator, od co najmniej 1891 proboszcz
IX 1894 - co najmniej III 1898 Jan Demianczuk (ur. 1865 - ?), wyśw. 1891 Administrator, od III 1895 Parochus (proboszcz)
1902 Anatol Chylak Administrator
1904 Michał Demco Parochus (proboszcz)


Częste zmiany na probostwie i skromne uposażenie negatywnie odbijały się na stanie cerkwi i budynków plebańskich, a także na duchowym życiu parafian, którzy niejednokrotnie musieli prosić o posługę księży rzymskokatolickich z Pruchnika. Sytuacja poprawiała się kiedy parafia miała swojego proboszcza, który sumienniej niż doraźni administratorzy wykonywał swoje obowiązki. Wydaje się, że stosunki pomiędzy księżmi rzymskokatolickimi z Pruchnika a proboszczami (czy też administratorami) unickimi z Kramarzówki układały się wyjątkowo dobrze. Świadczą o tym między innymi wzajemne posługi religijne. Wielka liczba chrztów udzielanych rzymskim katolikom przez unickiego administratora parafii miała miejsce za pozwoleniem rzymskokatolickiego proboszcza pruchnickiego (de licentia proprii parochii).

Cerkiew w Kramarzówce

Cerkiew w Kramarzówce, widok od strony wschodniej (2011 r.)

Zachowaną do dziś murowaną cerkiew ufundował w roku 1790 własnym kosztem Ignacy Smulski, ówczesny właściciel Kramarzówki. Tymczasowi administratorzy nie dbali o cerkiew i budynki plebańskie, więc popadały one stopniowo w ruinę. Stan ten poprawił się dopiero w czasie urzędowania na probostwie ks. Włodzimierza Hajdukiewicza, który w 1889 roku odrestaurował cerkiew i przynależne do probostwa budynkiA. Szczurowski, Skorowidz powiatu jarosławskiego na rok 1902, Przemyśl 1902, s. 107.
.

Cerkiew w Kramarzówce

Cerkiew w Kramarzówce, widok od strony zachodniej (2011 r.)

Metryki parafialne prowadzone były od 1774 rokutamże, s.107.
. Zachowane do dziś akta metrykalne znajdują się w Archiwum Państwowym w Przemyślu w zespołach Archiwum Biskupstwa Greckokatolickiego oraz Akta Stanu Cywilnego Parafii Greckokatolickiej w Kramarzówce i obejmują lata 1784 - 1898 (chrzty), 1784-1862,1867-1878 (małżeństwa), 1784-1862,1867-1878 (zgony).

Cerkiew w Kramarzówce

Cerkiew w Kramarzówce, zabytkowa dzwonnica z XVIII wieku (2011 r.)

Uposażenie parafii wynosiło w 1878 roku 12 i ¼ morgów pól uprawnych i 2 morgi pastwiskSchematismus Universi Venerabilis Cleri Ruthenorum Catholicorum Dioeceseos Premisliensis, Samboriensis et Sanocensis pro Anno Domini 1879, Przemyśl 1879, s.130.
, stan ten się w późniejszym czasie powiększył i w 1892 roku wynosił już 18 morgów pól uprawnych i 5 morgów pastwiskSchematismus Universi Venerabilis Cleri Ruthenorum Catholicorum Dioeceseos Premisliensis, Samboriensis et Sanocensis pro Anno Domini 1892, Przemyśl 1892, s.145
i trwał do lat późniejszych (1904)Шематисмъ всего клира грецко-катлического епархій соєдиненыхъ Перемыской, Самворской и Саноцкои на рôкъ вôдъ рожд. Хр. 1905, Przemyśl 1904, s.315.
.

Cerkiew w Kramarzówce na Szkicach Polowych z 1852 r.

Cerkiew w Kramarzówce na Szkicach Polowych z 1852 r.

[Źródło: AP Przemyśl, Archiwum Geodezyjne Kramarzówka]

Liczba parafian obrządku greckokatolickiego

Rok Liczba dusz Źródło
1767 264 Regestr osób Prawowiernych R[itus] G[raeci] w Dekanacie Pruchnickim zrachowanych tudzież niewiernych Żydów w tymże Dekanacie znayduiących [d]ie Junii 17 1767 Anno spisany, ABGK, AP Przemyśl.
1783 515 Z. Budzyński, Ludność pogranicza polsko - ruskiego w drugiej połowie XVIII wieku, T.2, Przemyśl - Rzeszów 1993.
1827 501 Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini MDCCCXXVIII, Przemyśl 1828, s.10.
1829 511 Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini MDCCCXXXX, Przemyśl 1830, s.24.
1843 542 Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini MDCCCXLIV, Przemyśl 1843, s.23.
1854 567 Schematismus Universi Cleri Graeci Ritus Catholicorum Dioeceseos Premisliensis pro anno Domini 1855, Przemyśl 1855, s.38.
1872 590 Schematismus Universi Venerabilis Cleri Ruthenorum Catholicorum Dioeceseos Premisliensis, Samboriensis et Sanocensis pro Anno Domini 1873, Przemyśl 1873, s.111.
1878 600 Schematismus Universi Venerabilis Cleri Ruthenorum Catholicorum Dioeceseos Premisliensis, Samboriensis et Sanocensis pro Anno Domini 1879, Przemyśl 1879, s.130.
1891 685 Schematismus Universi Venerabilis Cleri Ruthenorum Catholicorum Dioeceseos Premisliensis, Samboriensis et Sanocensis pro Anno Domini 1892, Przemyśl 1892, s.145.
1896 730 Schematismus Universi Venerabilis Cleri Ruthenorum Catholicorum Dioeceseos Premisliensis, Samboriensis et Sanocensis pro Anno Domini 1897, Przemyśl 1897, s.126.
1900 727 Z. Podgórski, Powiat jarosławski pod względem kulturalnym i oświatowym, Kraków 1909, s.13.
1904 804 Шематисмъ всего клира грецко-катлического епархій соєдиненыхъ Перемыской, Самворской и Саноцкои на рôкъ вôдъ рожд. Хр. 1905, Przemyśl 1904, s.315.
1921 289 Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 13. Województwo lwowskie, Warszawa 1924, s.14-15.


Pieczęć cerkwi w Kramarzówce

Pieczęć tuszowa cerkwi pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego w Kramarzówce.

W godle napieczętnym postać unosząca ponad głową krzyż o dwóch poprzeczkach, po obu stronach postaci wyrastają rośliny. W otoku napis cyrylicą "ПЕЧАТЬ ЦЕРКВИ КРАМАРОВСКОЙ" (pieczęć znana z odcisku z roku 1876)


Copyright © 2008 - 2013, All rights reserved.
Jeśli chcesz wykorzystać materiały znajdujące się na tej stronie (tekst, grafikę) poproś Autora (Kontakt).

Jesteś 39727 Gościem tej strony.